سفالگري اسلامي

جيمز ويلسن آلن

مترجم: دكتر مهناز شايسته‌فر

ويرايش و نمونه‌خواني: موسسه مطالعات هنر اسلامي

اسكن تصاوير: زهره شايسته‌فر

گرافيست: ميترا بانژاد

ليتوگرافي، چاپ و صحافي: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي

۱۳۸۳

انتشارات موسسه مطالعات هنر اسلامي

INSTITUTE OF ISLAMIC ART STUDIES PRESS

معرفي كتاب سفالگري اسلامي

مجموعه‌ي حاضر شامل تصاويري است كه توضيح لازم در رابطه با هر تصوير در مقابل آن آمده است. و موضوع تصاوير بشقاب، جام، كوزه، كاسه، قنديل‌هاي فيلي شكل چيني، قليان، تنگ و گلدان‌هايي هستند كه از جنس سفالند. كه از ديرباز به عنوان ميراث قرهنگي باقي مانده است. كتاب در هشتاد صفحه و چهل و هشت تصوير در مضامين ذيل پرداخته شده است.

سفالگران اسلامي، ميراث يگانه‌اي را براي جهان به يادگار گذاشتند. آنان براي نخستين بار به امكان استفاده از لعاب سفيد، قلع به عنوان زمينه‌ و آراسته‌اي براي تزيينات سراميكي پي بردند. آنان براي اولين بار آبي كبالت را در زمنيه‌‌اي سفيد به كار بسته‌اند. تركيب آبي سفيد را سده‌ها پيش از اينگونه آرايش رنگي، كه تبديل به ويژگي چيني آلات صادراتي چين شده و مورد پسند اروپايي‌ها قرار گيرد، ابداع نمودند.

بدون وجود سنت سراميك‌سازي اسلامي، پيشرفت و ترقي اروپاييان در زمينه‌ي تزيينات سراميك‌هاي لعاب‌دار، غير قابل تصور بود. اروپاييان منابع اصلي الهام و دانش فني مربوط به اين زمينه را از كشورهاي اسلامي حوزه‌ي مديترنه، از جمله اسپانياي مسلمان كسب كرده بودند. در انگلستان، سليقه‌ي دوره‌ي ويكتوريا شديداً تحت تأثير سفال‌هاي زرين فام ايزنيك بوده و اين مسأله در آثار سفالگران هنرمندي از جمله ويليام دسرگان منعكس شده است.

تمايل به هندسه و الگوهاي هندسي، بيشتر از پس زمينه‌اي اسلامي نشأت گرفته است اين تصور كه در هنر اسلامي انسان و يا هر موجود ديگري تصوير نمي‌شود،خطايي متداول است. با نگاهي به اين كتاب مي‌توان پي برد كه تا چه حد چنين فرضي نادرست است. كه در فضاها و محيط‌هاي مذهبي، چنين تصويرپردازي‌هايي قبول نبوده چرا كه در جايگاه خداوند به عنوان خالق موجودات زنده، براي انسان حضور روا دانسته نشده است.

مهارت سفالگران مسلمان در شيوه‌ي وام‌گيري آن‌ها از مدل‌ها و نمونه‌هاي چيني و تطبيق آن‌ها با سليقه و ذوق خود نهفته است. در سده‌ي دوازدهم / ششم، چيني آلات وارداتي از چين باعث ايجاد تحولي در توليد بدنه‌هايي از جنس خمير سخت در خاور نزديك گشت. در دوران كنوني كه تنش‌هاي بين‌المللي، بين نژادي و بين مذهبي (بين نژادها و مذاهب) از شدت و حساسيت خاص خود برخوردار است درك و تحسين فرهنگ و سنت‌هاي اسلامي توسط سرزمين‌هاي غير اسلامي امري بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.